[ Pobierz całość w formacie PDF ]

156
woli, o jakim mowa, podpada pod zasługę. Lecz wytrwanie w życiu doczesnym
przedmiotem zasługi być nie może, ponieważ zależy od samego tylko poruszenia Bożego,
które jest podstawą wszelkiej zasługi. Jeśli Bóg daje komuś to dobro wytrwania, to daje
darmo.
Odpowiedzi na zarzuty: 1. Przez modlitwę możemy wyprosić także i ton czego nie
możemy wysłużyć. Bowiem Bóg wysłuchuje także i grzeszników proszących o
przebaczenie grzechów, czego nie mogliby sobie wysłużyć. Mówi o tym św. Augustyn4
komentując słowa:  Wiemy, że Bóg nie wysłuchuje grzeszników 5 , że na próżno
mówiłby celnik:  Boże, bądz
miłościw mnie grzesznemu 6. Podobnie i łaskę wytrwania
można wyjednać u Boga modlitwą dla siebie lub dla innych, chociaż nie jest ona
przedmiotem zasługi.
2. Wytrwanie, jakie nastąpi w chwale niebieskiej, jest jakby punktem dojścia
zasługującego działania wolnej decyzji. Inaczej zaś wytrwanie do końca w życiu
doczesnym, z racji wyżej (in corp.) przytoczonych.
3. Podobna odpowiedz
odnosi się także do powiększenia łaski, a wynika z tego, co
poprzednio powiedziano (in corp. i art. praec.)
A r t y k u ł 1 0 /10/
CZY DOBRA DOCZESNE MOG
BY
PRZEDMIOTEM ZASA
UGI
Zdawałoby się, że dobra doczesne mogą być przedmiotem zasługi. 1. To bowiem, co się
komuś przyrzeka jako nagrodę za sprawiedliwość, jest przedmiotem zasługi. Zaś Stary
Testament jako zapłatę za sprawiedliwość przyrzeka dobra doczesne1. Wydaje się więc,
że dobra doczesne mogą być przedmiotem zasługi.
2. Przedmiotem zasługi wydaje się być ton czym Bóg wynagradza ludzi za
czynione dlań usługi dobrami doczesnymi. W Księdze Wyjścia na przykład powiedziano:
 A iż bały się niewiasty położne Boga, zbudował im domy 2. Glossa św. Grzegorza
dodaje tu, że  zapłata za ich dobroć mogła być im oddana w życiu wiecznym, ale ze
względu na przewinę kłamstwa, otrzymały tylko ziemską zapłatę 3. A u Ezechiela także:
 Król babiloński zniewolił wojsko swe do ciężkiej służby przeciw Tyrowi, a zapłaty z
Tyru mu nie dano i następnie dodaje:  Będzie zapłata dla wojska jego ... dałem mu
4
ziemię egipską za to, że dla mnie pracował . A więc dobra doczesne są przedmiotem
zasługi.
3. Zło ma się tak w stosunku do przewinienia, jak dobro do zasługi. A za
przewinienia grzechowe Bóg karze niektórych karami doczesnymi, jak na przykład
Sodomitów5. A więc także i dobra doczesne są przedmiotem zasługi.
A jednak to, co jest przedmiotem zasługi, nie wszystkim jednakowo jest rozdzielane.
Tymczasem dobro i zło doczesne jest udzielane równie dobrym jak złym.  Wszystko
jednako przychodzi na sprawiedliwego i bezbożnego, na dobrego i złego, na czystego i
157
nieczystego, na składającego ofiary i gardzącego nimi , mówi Eklezjastes6. Dobra
doczesne nie są więc przedmiotem zasługi.
Wykład: To co stanowi przedmiot zasługi jest nagrodą lub zapłatą, a więc ma charakter
jakiegoś dobra. Dobro człowieka jest dwojakiego rodzaju: absolutne i względne. Dobrem
absolutnym jest dla człowieka jego cel ostateczny - według słów:  Dla mnie dobrem jest
trwać przy Bogu 7 - a w następstwie tego także to wszystko, co się do tego celu odnosi
jako do niego prowadzące. I takie dobra są przedmiotem zasługi w sposób bezwzględny.
Dobrem zaś względnym i nie wprost jest dla człowieka to, co stanowi dlań dobro w danej
chwili albo pod jakimś względem. Dobro takie nie jest przedmiotem za- sługi wprost, ale
tylko pod pewnym względem.
Uwzględniając to wszystko należy powiedzieć, że jeśli dobra doczesne rozważa się
jako pomocne do pełnienia aktów cnoty, które prowadzą nas do życia wiecznego n
wówczas są one wprost i bezwzględnie przedmiotem zasługi, tak samo jak powiększenie
łaski i to wszystko, co człowiekowi pomaga do osiągnięcia szczęśliwości, ale z wyjątkiem
łaski pierwszej. Bowiem Pan Bóg sprawiedliwym udziela tylu dóbr doczesnych, a także
tyle zła, ile im potrzeba do osiągnięcia życia wiecznego. W tym znaczeniu dobra
doczesne są dobrami bezwzględnymi. Dlatego jest powiedziane w Psalmie:  Bojącym się
Pana na żadnym dobru schodzić nie będzie 8 i na innym jeszcze miejscu:  Nie widziałem
sprawiedliwego opuszczonego 9 itd. ...
Jeżeli jednak rozważać dobra doczesne same w sobie, wtedy nie są one dla
człowieka dobrami bezwzględnymi, lecz tylko względnymi i jako takie nie są w sposób
absolutny przedmiotem zasługi, ale tylko pod pewnym względem: o ile mianowicie ludzie
z poruszenia Bożego i z jego przychylności wykonują pewne dzieła doczesne, osiągając
przez nie swoje zamierzenia. Jak bowiem życie wieczne jest w sposób bezwzględny
nagrodą za uczynki sprawiedliwości ze względu na ich związek z poruszeniem Bożym - o
czym poprzednio była mowa10 - tak samo i dobra doczesne, rozpatrywane same w sobie,
są pewnego rodzaju zapłatą z uwagi na to poruszenie Bożen które pobudza wolę ludzi do
starania się o nie, chociażby nawet nie mieli przy tym dobrej intencji.
Odpowiedzi na zarzuty: 1. Z
w. Augustyn mówi, że  owe doczesne obietnice zawierały
jedynie figury przyszłych duchowych obietnic, które wypełniają się w nas. Lud bowiem
cielesny lgnął do obietnic życia doczesnego; i nie tylko ich język, ale także i życie było
prorocze 11.
2. Mowa tu o nagrodach, które Bóg dawał ze względu na poruszenie Bożen nie zaś
z uwagi na złą wolę. Zwłaszcza gdy chodzi o króla Babilonu, który oblegał Tyr nie z [ Pobierz całość w formacie PDF ]