[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ogólnych, gdzie zawsze Sokrates, jak za życia, prowadzi pytaniami rozmowę i wydobywa lub
wskazuje drogę do prawdy. Z czasem tak wszedł Platon w ten sposób pisania, że kiedy własne
nauki chciał ogłaszać, wkładał je zawsze w dialogach w usta Sokratesa, bez względu na to, że
myśli Platońskie z czasem daleko wyszły poza zakres tego, co mawiał żywy Sokrates.
Tak daleko posunięty kult dla nauczyciela rzuca też pewne światło na uczuciową
naturę Platona i każe być ostrożnym przy wybieraniu z jego dialogów rysów
charakterystycznych dla postaci Sokratesa; jednakże niepodobna odrzucać Sokratesa
platońskiego z pierwszych dialogów jako rzekomy wymysł dlatego, że jest zbyt plastycznie i
subtelnie podany, zbyt wyglÄ…da na artystycznÄ… koncepcjÄ™, zbyt jest skomplikowany w
porównaniu z tą grubą figurą, którą nam w pamiętnikach zostawił naiwny Ksenofont. Jak
można w charakterystyce tak niezwykłej bądz
co bÄ…dz
postaci, jaką niewątpliwie był
Sokrates, polegać więcej na opowiadaniach hreczkosieja i jenerała niż na cyzelowanym
16
portrecie takiego artysty jak Platon. Artystyczna organizacja Platona zapewnia nam tylko
większą subtelność rysunku, większe zrozumienie ukrytych znamion człowieka. Czy podobna
przypuścić, żeby taki ogromny wpływ na starożytność mógł wywrzeć Sokrates taki, jak go
podaje Ksenofont? A gdyby nawet, choć tak nie jest, Sokrates platoński był tylko czystą
koncepcją Platona, to i tak należy on do duchowego majątku ludzkości taki, jak go Platon dał,
podobnie jak należy do niego Herakles, Hamlet czy Dziewica Orleańska, i jako taki zasługuje
na studia.
Zresztą Platon w wielu miejscach bardzo zręcznie i dość wyraz
nie oddziela to, co jest
jego własnym pomysłem, od tego, co jest niewątpliwą własnością Sokratesa. Tak postąpił i w
niektórych miejscach Uczty, napisanej wedle wszelkiego prawdopodobieństwa pomiędzy
rokiem 384 372 przed Chr., a więc w dobrych piętnaście lat po śmierci Sokratesa.
Po dziewięciu czy dziesięciu latach pobytu w Megarze puścił się Platon do Kyreny na
wybrzeżu Afryki Północnej, do matematyka Teodora, którego znał już z Aten, z kółka
grupującego się naokół Sokratesa. Niepodobna, żeby stamtąd nie był zaglądnął do Egiptu, są
bowiem w jego pismach ślady, że znał nauki tamtejszych kapłanów. Kilka razy był na Sycylii,
w Syrakuzach, na dworze Dionizjosów; próbował tu w czyn wprowadzić swe pomysły
idealnego państwa. Nie powiodły się zamiary niepoprawnego marzyciela. Omal że się do
niewoli nie dostał skutkiem nieporozumień z Dionizjosem. Tyle zyskał, że się zapoznał bliżej
z pitagorejczykami. Wrócił w końcu na stałe do Aten, gdzie był jeszcze około roku 586,
niedługo po napisaniu Uczty, jako czterdziestopięcioletni mężczyzna otworzył instytut
filozoficzny za miastem, w ogrodzie, zwany AkademiÄ….
Tu wykładał, tu dialogi coraz to cięższe prowadził, tu pisał do póz
nej starości. Umarł
mając lat 81, w czasach, kiedy wojska Filipa już były zburzyły Olint, na dziesięć lat przed
CheroneÄ….
Uwaga metodyczna
W dotychczasowym wstępie szło nie o danie historii filozofii do roku 584 przed Chr.,
ale o naszkicowanie sylwetek psychologicznych głównego bohatera Uczty, Sokratesa, i jej
autora. Platona, o ile to się dało uczynić konsekwentnie na podstawie zachowanych z
ródeł;
szło o naszkicowanie tła i atmosfery myślowej, wśród której się obracały postacie
występujące w dialogu. Był to rodzaj rekonstrukcji paleontologicznej na podstawie
zachowanych śladów. Jak geolog z odcisków i szczątków szkieletu odbudowuje i uzupełnia
wyobraz
nią naukową całości dawno zaginionych organizmów, tak i myśmy się starali na
podstawie zachowanych biustów, śladów utrwalonych w pismach Platona, Ksenofonta,
Diogenesa Laertiosa, i na podstawie wpływu, który Sokrates wywarł na starożytność,
odtworzyć całość możliwie konkretną, żywą a konsekwentną, zrozumiałą psychologicznie. [ Pobierz całość w formacie PDF ]