[ Pobierz całość w formacie PDF ]

się gdzieś na zachód od Halab,  przy jałowcowym wzgórzu". Tutmozis III dotarł wtedy aż po
Eufrat i przekroczył tę rzekę wraz z wojskiem; użyto przy tym statków przywiezionych lądem znad
morza. Na wschód od ,34 Eufratu Egipcjanie nie napotkali oporu, więc zawrócili; faraon
nakazał wznieść nad Eufratem stelę ze swym imieniem, a w kraju Nija nad Orontem urządził
wielkie polowanie na słonie.
Wyprawy syryjskie zapewniły Egipcjanom kontrolę nad wybrzeżem morskim prawie po Ugarit,
natomiast miasta-państwa w głębi lądu wciąż się przeciw nim buntowały, zapewne nie bez udziału i
pomocy Mitanni. Przypuszcza się, że już wtedy przynajmniej część arystokracji syryjskiej stanowili
marijanni hu-ryckiego pochodzenia; ich zwiÄ…zki z dynastiÄ… z Waszukanni wydajÄ… siÄ™ oczywiste.
Nawet w toku ostatniej swej kampanii w Syrii (1438 rok) musiał Tutmozis III zwalczać powstania
w Kadesz i Tunip.
Rozwój terytorialny Mitanni mógł nastąpić dopiero wówczas, gdy zagrożenie ze strony Egiptu
nieco się zmniejszyło, i dlatego panowanie Szausztatara, który rządził wielkim państwem od
Kizzuwatny po Arraphę, datuje się dopiero na czasy po śmierci Tutmozisa III. Na ten okres
przypadały zapewne liczne wyprawy i podboje, w wyniku których do Mitanni przyłączano coraz to
nowe krainy, wszakże dokładniejszymi wiadomościami na ten temat nie rozporządzamy. W skład
wojska mitannijskiego wchodziły oprócz piechoty oddziały rydwanów. Według póz
niejszych
danych w boju używano ich zwykle obok piechoty w stosunku l : 10. Sam rydwan był pojazdem
lekkim, lecz mocnym, wykonanym z różnych gatunków drewna i wykończonym skórą i brązem.
Miał parę cztero-, póz
niej też sześcioszprychowych kół. Podczas walki znajdowały się na nim dwie
osoby  właściciel, czyli wojownik marijanni, oraz jego woz
nica. Póz
niej zaczął im towarzyszyć
pomocnik, który osłaniał wojownika tarczą. Uważa się, że sukcesy wojskowe zawdzięcza Mitanni
właśnie zastosowaniu oddziałów rydwanów jako nowego środka taktycznego. Wynalazkiem
Hurytów był ponoć również składany łuk, który za ich sprawą upowszechnił się na całym
Wschodzie Starożytnym. W walce stosowali też różne środki pomocnicze, na przykład w jednym z
tekstów starohetyckich wspomina się o  taranie huryckim" do burzenia murów zdobywanych miast.
Tymczasem Egipcjanie nie przestawali interesować się Syrią. Za panowania Amenhotepa II (1428
 1400) wyruszały na północ nowe wyprawy; między innymi odnotowano bitwę z bliżej nie
określonym przeciwnikiem pod Katną, gdzie rydwany egipskie przekraczały właśnie Orontes.
Wojska faraona osiągały wprawdzie sukcesy, ale o trwałym podboju całej Syrii nie mogło być
mowy, toteż niebawem rozpoczęły się negocjacje w sprawie na-
5  Popko
wiązania stosunków dyplomatycznych i zawarcia traktatu pokojowego z Mitannii,, Według
świadectw egipskich to  książę Nahari-ny" pierwszy przysłał posła z listem i darami. Póz
niej jako
zakładnicy przybyły do Egiptu  dzieci wielmożów z Nahariny".
Ale do zawarcia trwałego rozejmu wówczas nie doszło, kolejny bowiem władca Egiptu, Tutmozis
IV (1400 1390) wspomina o wyprawie do Naharłńy na początku swego panowania.
Przypuszczalnie dopiero jej następstwem był dawno oczekiwany traktat pokojowy,
przypieczętowany małżeństwem faraona z córką Artatamy I, ówczesnego króla Mitanni. W jednym
ż dokumentów egipskich wymienia się wtedy Naharinę i Babilonię jako kraje podbite; informację tę
można uznać za rozmijający się z prawdą element oficjalnej propagandy egipskiej  podobnie
zresztą jak niektóre wcześniejsze i póz
niejsze wzmianki.
Na podstawie dokumentów hetyckich przyjmuje się, że w czasach panowania Tuthalijasa I Hetyci
zajęli na pewien czas Kiz-zuwatnę, Isuwę na wschodzie i północną Syrię z miastem Halab.
Umiejscowienie tego wydarzenia w dziejach nastręcza trudności. Być może, nastąpiło to już w
okresie wypraw Tutmozisa III, a więc zanim w Mitanni panował Szausztatar. Jeżeli jednak połączyć
ów najazd ze zniszczeniem Alalah warstwy IV (pochodzą z niej świadectwa, w których wspomina
się Szausztatara), to musimy datować go na czasy póz
niejsze. Niewykluczone, że zagrożenie ze
strony Hetytów przyśpieszyło negocjacje między Mitanni a Egiptem, uwieńczone zawarciem
entente cordiale.
Porozumienie przyniosło Syrii odprężenie po długim okresie wojen i grabieży, utrwaliło też
istniejący od dawna podział na sfery wpływów. Egipska obejmowała wybrzeże śródziemnomorskie
aż po Ugarit oraz Palestynę i część Libanu po miasto Ka-desz, które broniło od północy dostępu do
równiny Bika i szlaku wiodącego dalej na południe. Także kraj Amurru, na zachód od dzisiejszego
Homs, podlegał Egiptowi. (Do sfery wpływów mitan-_ ni j skich należały rozległe obszary w głębi
kraju, liczne miasta--państwa, rządzone przeważnie przez rody huryckie. Podział ten, [ Pobierz całość w formacie PDF ]